فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 8، شماره 4، زمستان 94 ، شماره پی در پی 30

بررسی چرایی نبرد شیر و گاو در قالیهای ایرانی با تکیه بر اسطوره ها و متون ادبی

صفحه (0 - 0)
فریده داوودی مقدّم )نویسنده مسئول( ، احمد فروزانفر ، زهرا عسگری
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
قالیهای ایرانی، به عنوان مهمترین هنر بصری ایرانیان، مشحونند از طرحها و نمادهایی که راز نقشینه های خویش را از ساحت اسطوره، حماسه، دین، آیین و حتّی عرفان وام میگیرند و در این میان، طرحهایی که حاوی صور جانورانی چون پرندگان و حیوانات میباشند بیشتر از سایر طرحها، معرّف بهرهگیری از ظرفیّتهای اسطورهای این نقوشند. گفتنی است که نمادهای اسطورهای به طرق مختلف در نقوش قالیهای ایرانی بکار رفتهاند که یکی از این کارکردهای اسطورهای، نقش تقابل و نزاع مظاهر مختلف اساطیری است که نبرد شیر و گاو، یکی از این صحنه های تقابل و نزاع به شمار میرود. نزاع شیر و گاو از مناظر مختلفی چون: آیینی، حماسی، عرفانی و ... قابل تامّل و بررسی است که در این میان، با توجّه به جمعبندی شواهد موجود، یافتههای پژوهش بیشتر ناظر بر این مطلب بود که نزاع مورد بحث نزاعی است اسطورهای که نمادهای بکار رفته در آن نیز، بیشتر معرّف مظاهر ساده طبیعتند تا بیانگر سایر معانی و مفاهیم پیچیده آیینی و عرفانی. از اینروی، شیر و گاو با توجّه به قدمت حضور خویش در دامان ادب و هنر ایرانی در حیطه نزاع مورد بحث، نشانگر جغرافیای ایران و معرّف اقلیم نجد ایرانند که در آن شیر به عنوان نماد خورشید و تابستان و حتّی خشکسالی، بیانگر تفوّق و برتری گرما و کم آبی است بر گاو که نماد آب و باران و ماه به شمار میرود که هر دو اسطوره عاری از مفاهیم نیک و بد و خیر و شر میباشند و معرّف نزاعی هستند که لازمه طبیعت و ادامه حیات بر روی زمین است.

کلمات کلیدی
هنر , اسطوره , قالیهای ایرانی , شیر , گاو ,